Een frisse, maar zonnige novemberdag in de Sloepenweg in Antwerpen. In de schaduw van het Havenhuis staat de M477 Oudenaarde op de kade. De enige overgebleven Belgische ondiepwatermijnenveger (type MSI) gebouwd naar Amerikaans model en voornamelijk vervaardigd uit hout, aluminium en niet-magnetische materialen. Tijdens de jaren 1958 en ’59 werden er zestien van dit type gebouwd en kregen ze allemaal de naam van een Belgische stad. De M477 Oudenaarde staat er niet verkommerd bij, want elke dinsdag werken een vijftal vrijwilligers aan het schip om het in een zo goed mogelijke toestand te bewaren.
Start van de carrière
Meteen start een pittige discussie: “Behoort dat schip nu tot het varend erfgoed? Ah nee, want het vaart niet meer!” De meningen verschillen, niemand is echt zeker. Het begin van een boeiend gesprek aan boord van een stuk maritieme geschiedenis dat de herinneringen weer tot leven roept.
De M477 Oudenaarde was eigendom van de Belgische Zeemacht en werd tot in 1987 ingezet voor het mijnenvrij maken van de Westerschelde en de ondiepe zones van de Belgische kust. Tijdens zijn actieve periode was de thuisbasis van het schip de haven van Kallo, toen nog in gebruik door de militairen. De MSI’s speelden een belangrijke rol bij de start van de loopbaan van bijna elke marinier. Jonge afgestudeerde officieren van de Koninklijke Militaire School in Brussel startten hun carrière aan boord van dit kleinste type mijnenveger. Als tweede in bevel leerden ze de taken die ze na twee tot drie jaar onder de knie moest hebben om als eerste commandant het schip te bevaren.
Ook jonge mannen die in het kader van hun legerdienst bij de zeemacht waren, kwamen vaak op een MSI terecht. Martin Ferket was een van hen. In 1973 startte hij zijn dienstplicht. Vanuit het Klein Kasteeltje in Brussel, waar soldaten waren gelegerd, deelden ze hem in bij de Zeemacht, niettegenstaande hij duidelijk zijn voorkeur voor de landmacht had laten blijken. Na zijn opleiding tot matroos op de basis van Sint-Kruis Brugge die zes weken duurde, werd hij daar voor eenzelfde periode opgeleid tot werktuigkundige. In de resterende tijd van zijn vijftien maand durende dienstplicht ging hij eerst voor twee maand aan boord van M904 de Brouwer, een hoogzeemijnenveger (type MSO). De volgende acht maand bracht hij door aan boord van de M477 Oudenaarde. Een schip waar hij zich anno 2021 nog steeds sterk mee verbonden voelt.
Martin Ferket, vrijwilliger.
François heeft samen met zijn collega’s uren besteed om de oude verf van de romp te verwijderen.
Gustaaf bereidt het dek voor om opnieuw waterdicht gemaakt te worden.
Kameraden onder elkaar
“Op de Oudenaarde werd er veel meer van me verwacht dan op het grotere schip. Omdat we maar met veertien bemanningsleden waren, was het voor mij veel meer dan mecanicien spelen alleen. Iedereen hielp elkaar. Ik werkte mee op het dek, nam af en toe het roer over, ook waren dat taken waar ik niet voor was opgeleid. We leerden alles van en aan elkaar. Dit zorgde voor een intense en familiale sfeer aan boord.”
Martin hield van het leven tussen zijn zeemakkers, maar koos na zijn legerdienst toch voor het burgerleven. Martin is eerlijk: “De verdienste aan de haven was veel beter. En natuurlijk speelde de liefde in mijn leven ook een rol (lacht). Ik ben 43 jaar kraanman geweest in de haven van Antwerpen en heb daar geen spijt van.”
De amicale sfeer die aan boord van de Oudenaarde heerste, zorgde wel voor een blijvende vriendschap tussen Martin en zijn makkers. Door de jaren heen hielden ze contact met elkaar: een telefoontje, een kerstkaartje… Een band die ervoor zorgde dat Martin, toen hij in 2004 langs het schip passeerde aan het Steen in Antwerpen, opnieuw een hartverwarmend gevoel gaf.
Vrijwilligers gevraagd
“Toen ik voorbij de Oudenaarde passeerde hing er een oproep bij het schip. Geen seconde heb ik eraan getwijfeld om me te engageren. Vanaf toen ben ik elke dinsdag gaan meewerken aan de restauratie. Ik werkte toen nog als havenarbeider, maar toch was is voor aanvang van mijn shift die startte om 14u, al enkele uren aanwezig om mee te klussen.”
Toen het stadsbestuur in 2018 besliste om de bestemming van de site te wijzigen, werd de Oudenaarde aan de droogdokken in de Sloepenweg geponeerd. De marinetop was zich na al die jaren niet eens meer bewust van hun eigendomsrecht. Maar door de verhuis kwam het dossier terug boven water drijven.
Private stichting, onafhankelijke vrijwilligers
In die periode, werd de vereniging MPM gesticht door Jean-Jacques Westerlund. Het doel van de vzw is om waardevol varend maritiem erfgoed te behoeden van sloop of verwaarlozing en het historisch en maatschappelijk belang van dit patrimonium te bewaren en te herstemmen voor huidige en volgende generaties. De ondernemende Westerlund was een visionair en zorgde via de stichting voor een juridische en financieel kader, zodat het schip in goede handen zou komen. Via zijn netwerk slaagde hij erin om niet alleen de Westhinder III, maar ook de Oudenaarde M477 onder te brengen in de stichting MPM.
Wijlen stichter van MPM J. J .Westerlund, op deze foto aan boord van zijn geliefd schip MAR-I-CEL.
De Oudenaarde, waaraan inmiddels meer dan 80.000 uur gewerkt is door de vrijwilligers, werd uiteindelijk door admiraal Jan de Beurme op 13 oktober 2021 geschonken aan de vereniging. Helaas gingen de vlaggen aan het schip halfstok tijdens de ceremonie, want net die week voer mecenas Westerlund (74) zijn laatste vaart. Een groot verlies voor de stichting, die momenteel het bestuur noodgedwongen moet reorganiseren.
Wie de werken aan de Oudenaarde van nabij wil volgen, kan informatie vinden op de website en de Facebookpagina van de vereniging. In de toekomst zal het schip opengesteld worden voor het publiek.
De houten kabelrollen worden opnieuw geolied. Freddy steekt François hiervoor een handje toe.
Auteur: CO
Foto’s : Stichting MPM & SeaTalk
Meer info over MPM: zie facebook
